ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ, ΦΟΡΕΑΣ της ΓΝΩΣΗΣ…


ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ, ΦΟΡΕΑΣ της ΓΝΩΣΗΣ
και της ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΗΣ ΕΜΠΝΕΥΣΗΣ

Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ στον ΑΙΣΧΥΛΟ

Της Χαρά Νάστου

Την πιο συναρπαστική αφήγηση του μύθου του ΠΡΟΜΗΘΕΑ, φίλοι μου, τη βρίσκουμε στη δραματική ποίηση του 5ου π.Χ αι., στον τραγικό μας ποιητή Αισχύλο, που έγραψε μια τριλογία και ένα σατυρικό δράμα στο όνομα του Τιτάνα αυτού, που με τη δράση του ωφέλησε τον άνθρωπο

Απο τις τρεις τραγωδίες ακέραια διασώθηκε ο “Προμηθεύς Δεσμώτης”, ενώ γνωρίζουμε πως υπήρξαν κι ο “Προμηθεύς Πυρφόρος” ο “Προμηθεύς Λυόμενος”, όπως και το σατυρικό δράμα “Προμηθεύς”.
Ο Προμηθέας τιμωρείται και εκπίπτει από τον Όλυμπο απεκδυμένος της θεϊκής του υπόστασης.
Από Θεός γίνεται ήρωας, όχι άνθρωπος.

Τριάντα χρόνια, απερίγραπτα μαρτυρικά, ζει αλυσοδεμένος στον Καύκασο, γνωστό το μαρτύριό του, ώσπου περνά ο Ηρακλής και τον σώζει.
Ο ΗΡΑΚΛΗΣ, που συμβολίζει την υπερφυσική δύναμη, την ΥΛΗ, σώζει το ακατάβλητο ΠΝΕΥΜΑ, που εκπροσωπεί ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ.

Και ο Δίας πώς αντέδρασε στη λύτρωση ΠΡΟΜΗΘΕΑ, φίλοι μου;
Ο μύθος έχει την απάντηση και γι’ αυτό.
Ο Ηρακλής, αν λύνει τα δεσμά, το κάνει με εντολή του Δία, αφού ο Προμηθέας κατέχει το μεγάλο μυστικό που θα του διασφαλίσει μια παντοτεινή θέση στην εξουσία.
Το μυστικό αυτό, που το ανταλλάσσει με την ελευθερία του, αφορά τις συνέπειες της ένωσης της Νηρηίδας ΘΕΤΙΔΑΣ με ΘΕΟ.
Αν γίνει αυτή, θα φέρει στο φως αυτόν που θα ανατρέψει το Δία από το θρόνο του.
Η συνέχεια μάς είναι γνωστή.
Παντρεύεται η Θέτις και ο Πηλέας και γεννιέται ο ημίθεος Αχιλλέας.
Ο Προμηθέας αυτή τη γνώση κατέχει και την ανταλλάσσει και με την αθανασία του, την οποία χάνει ο βασανισμένος, από την πληγή που του άνοιξε το βέλος του Ηρακλή, Κένταυρος Χείρωνας

Ο Ηρακλής, ο διογενής, με τη δράση αυτή δοξάζεται!
Στην ουσία εκφράζει όχι μόνο την δύναμη του εντολέα του, αλλά και τη σημαντικότητα της ΥΛΗΣ μέσα στην οποία εδρεύει η ΨΥΧΗ, όπως και το αδιαίρετο και ενιαίο των δύο συστατικών της ανθρώπινης ύπαρξης.
Ο Δίας, η ΕΞΟΥΣΙΑ αλλιώς, μέσα στα πλαίσια της αμνήστευσης, σύμφωνα με μια μυθική εκδοχή, αποκαθιστά και τους Τιτάνες.
Τον ΚΡΟΝΟ μάλιστα τον κάνει βασιλιά στα νησιά των Μακάρων, κυβερνήτη στους ανθρώπους του ΗΡΩΙΚΟΥ ΓΕΝΟΥΣ.

Αποσυμβολίζοντας τώρα τη λύτρωση και την αμνηστεία, θα λέγαμε πως ακόμα και η πιο σκληρή ΕΞΟΥΣΙΑ δίνει χάρη στους αντιπάλους της.
Ύστερα από μια βαριά και παραδειγματική τιμωρία, επιθυμεί να επιδείξει μεγαλοψυχία!
Με δικό της όργανο( εδώ ο Ηρακλής) υλοποιεί την απόφαση και καθιστά τον αντάρτη σύμβουλό της, για να τον ελέγχει και για να προσελκύσει την εύνοια των υπηκόων της.
Μπορεί μ’ αυτή την προσέγγιση να εμφανίζεται ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ ως συναλλασσόμενος κάτω από το τραπέζι, ως συμβιβασμένος, ωστόσο προέχει η σωματική του λύτρωση, για να έχει το πνεύμα το “υλικό του περίβλημα”.
Ο εφησυχασμός πως ο άνθρωπος, το πλάσμα του, έχει πια τα προικιό που θα τον βοηθήσει στην επιβίωση και την ανάπτυξή του, κάνει ευκολότερο αυτό το συμβιβασμό.
Αυτή είναι η λύση του εφικτού.
Έτσι το δισυπόστατο ον, ο άνθρωπος, επιβιώνει, μέσα από την αγαστή συνεργασία των δυο μερών του(σώματος και νου) και καταρρακώνει το ΚΡΑΤΟΣ, που εκπροσωπεί με αυταρχικό τρόπο ο ΔΙΑΣ, με εκτελεστικό όργανο τον ΗΦΑΙΣΤΟ, που καρφώνει και αλυσοδένει με βαριά καρδιά τον ομότεχνό του.
Μη ξεχνάμε πως ο Προμηθέας άντεξε στο τριαντάχρονο μαρτύριο, απεκδυμένος της θεϊκής του φύσης, ως εκπεσών ήρωας.
Από την άλλη, ο Θεός της ΦΩΤΙΑΣ και της ΣΙΔΗΡΟΥΡΓΙΑΣ, ο ΗΦΑΙΣΤΟΣ, εμφανίζεται να μην έχει ούτε την επίγνωση των προνομίων που του δίνει η χρήση της φωτιάς, ούτε το σθένος να αντιταχθεί στην ΕΞΟΥΣΙΑ.
Έχει όμως μέσα του το ΦΟΒΟ της τιμωρίας, μολονότι θεός, που τον εμποδίζει να δει τη μεγάλη δύναμη που κρατά μέσα στα χέρια του και την χρησιμοποιεί εις όφελος των άλλων.
Η οπλοποιία είναι μια μεγάλη δύναμη, τα προϊόντα της οποίας ωστόσο τα παραχωρεί από φόβο.

Οι ΦΥΣΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ, οι ΩΚΕΑΝΙΔΕΣ, ως χορός στην αρχαία τραγωδία, συμπαρίσταται στον πάσχοντα Προμηθέα;, το πνεύμα του οποίου προορά την έλευση του ΗΡΑΚΛΗ και το λυτρωμό του.
Οι ΚΟΣΜΙΚΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ, που εκφράζονται από το σύνολο των απογόνων του ΩΚΕΑΝΟΥ, που για τους αρχαίους περιέκλειε τον κόσμο, η ΦΥΣΗ αλλιώς, είναι στο πλευρό της ΓΝΩΣΗΣ, που πεθαίνει και αναγεννιέται μέσα από τα σπλάχνα του ΠΡΟΜΗΘΕΑ.

Η ΓΝΩΣΗ είναι φυσικό δικαίωμα και συνεπώς η προσβασιμότητα σ’ αυτήν πρέπει να είναι ακώλυτη.
Αποδεικνύεται μάταιη η προσπάθεια εκμηδένισής της, αφού ξεπηδά και πάλι ακέραια μέσα από το ίδιο της το αίμα (ματωμένη γνώση καθώς εξαπλώνεται και εδραιώνεται).
Η αναγέννησή της στο μύθο συμβολίζει και την αθανασία της, από τη στιγμή που περνά στην κατοχή του ανθρώπου(Κόσμου), ο οποίος και τη διαιωνίζει.

Ο “Προμηθέας Λυόμενος” είναι η συντριβή ενός αυταρχικού ΚΡΑΤΟΥΣ, το οποίο αδυνατεί να ελέγξει τις εξελίξεις, τη ραγδαία εξάπλωση της γνώσης, που τίποτα δε μπαίνει φραγμός στο δρόμο της, όταν οι πλάτες των ανθρώπων υπερφορτωθούν αυθαιρεσίες.
Το ΚΡΑΤΟΣ παρακολουθεί με το φόβο τη ΓΝΩΣΗ να στρέφεται άμεσα εναντίον του, επειδή την καταστέλλει και βάζει την τροχοπέδη στην πορεία της.
Είναι πια θέμα χρόνου να συντριβεί από τη μυστικιστική της δύναμη.
Ο ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ, ο φορέας της ΓΝΩΣΗΣ, και το ΚΡΑΤΟΣ συμβιβάζονται.
Η λύτρωση του ΠΡΟΜΗΘΕΑ όμως είναι και “απόλυση” της ΓΝΩΣΗΣ, που βγαίνει από τη φυλακή της μαρτυρικής τιμωρητικής ΣΙΩΠΗΣ και αποκτά δημόσιο ΛΟΓΟ και ΘΩΚΟ εκλεκτό.
Η ΓΝΩΣΗ είναι ένθεη, αφού ο Προμηθέας επανακτά την αθανασία και μια τιμητική θέση στο πάνθεον του Ολύμπου.
Ο ΛΟΓΟΣ του ΑΙΣΧΥΛΟΥ στη σωθείσα τραγωδία είναι η αποθέωση της πανανθρώπινης ΓΝΩΣΗΣ.

Πηγή Ρ. Γκρέιβς “Ελληικοί μύθοι”, Καθημερινή “Επτά ημέρες” 2002

ΠΡΟΜΗΘΕΑΣ, ΦΟΡΕΑΣ της ΓΝΩΣΗΣ... 2


Πηγή


Σου αρέσει; Μοιράσου το με τους φίλους σου!

0 Σχόλια

Your email address will not be published. Required fields are marked *