Το 1926 η Ζοζεφίν Μπέικερ αποτελούσε το νέο μεγάλο αστέρι του παρισινού Folies B…

Το 1926 η Ζοζεφίν Μπέικερ αποτελούσε το νέο μεγάλο αστέρι του παρισινού Folies Bergère. Καλύπτοντας το γυμνό κορμί της με μια αρμαθιά μπανάνες κι ένα μακρύ κολιέ, η Ζοζεφίνα, μαύρη αίλουρος της νύχτας, χόρευε το τσάρλεστον και σκόρπιζε πλατιά χαμόγελα στους μαγεμένους θαμώνες του κέντρου.

Κατά μία έννοια η Ζοζεφίν αντιπροσώπευε όλα όσα συμβόλιζε η τζαζ των καιρών – την πρωτοπορία, την ελευθερία, την απόλαυση, την εξέγερση απέναντι στην παλαιά τάξη πραγμάτων. Εξέφραζε μια τέχνη με λαϊκές βάσεις και ποικίλες επιρροές, γνήσια πολυπολιτισμική και πολύχρωμη – μια μουσική που έφτιαξαν οι μαύροι, οι μιγάδες και οι μετανάστες, συνδυάζοντας την παράδοση με την πρωτοπορία, το μαζικό συναίσθημα με την υψηλή κουλτούρα, τη διασκέδαση με την τέχνη.

Ήταν εξάλλου η πρώτη μαύρη γυναίκα που έμελλε να πρωταγωνιστήσει σε μια ταινία μεγάλου μήκους (το “Zouzou”, γαλλική παραγωγή του 1934). Η επιρροή της όμως δεν σταματάει εδώ. Η Ζοζεφίν Μπέικερ συμμετείχε ενεργά στους αγώνες για τα δικαιώματα των μαύρων – επανειλημμένα είχε αρνηθεί να χορέψει μπροστά από φυλετικά διαχωρισμένο κοινό, όπως της πρότειναν ανά διαστήματα στις ΗΠΑ, αδιαφορούσε μπροστά σε εκφοβισμούς της Κου Κλουξ Κλαν, συνεργαζοταν με την NAACP (Εθνική Ένωση για τα Δικαιώματα των Έγχρωμων), ενώ στη διάρκεια της δεκαετίας του 60 έφτασε να συνοδεύει τη μεγάλη εκστρατεία του Μάρτιν Λούθερ Κινγκ – όταν μάλιστα δολοφονήθηκε ο δεύτερος, πρότειναν στη Ζοζεφίνα να αναλάβει ηγετικό ρόλο. Πράγμα που αρνήθηκε – «είναι πολύ μικρά ακόμα τα παιδιά μου, για να χάσουν τη μητέρα τους», είχε πει.

Να μην παραλείψουμε πως συμμετείχε ενεργά στη γαλλική Αντίσταση, στη διάρκεια του πολέμου, για το οποίο και τιμήθηκε – και πως έφτασε να υιοθετεί παιδιά από ποικίλες εθνότητες, τα οποία και περιέγραφε ως «Η Φυλή του Ουράνιου Τόξου».

Αυτή ήταν η Ζοζεφίν Μπέικερ. Ένα παιδί της εποχής της τζαζ, στο λευκό χαμόγελο της οποίας άστραφταν οι υποσχέσεις ενός καινούργιου κόσμου. Και ας απέστρεφαν κάποιοι με αγανάκτηση το πρόσωπό τους απ’ το υπέροχο γυμνό της στήθος – πάντα θα υπάρχουν εκείνοι που δεν καταλαβαίνουν από τέχνη… και για ποιο λόγο τέχνη, εξέγερση και ηδονή είναι διαφορετικές όψεις του ίδιου νομίσματος.

***

Απόσπασμα από το τέταρτο μέρος της «Ιστορίας της Τζαζ”. Διαβάζετε το αφιέρωμα εδώ:

#fonikokouneli #josephinebaker

Πηγή